KOŽLJAK ZA UPA: U OKOLNOSTIMA KAD JE ZAPADNI BALKAN BASTION EVROPSKE ODBRANE, NATO I EU IMAJU INTERES DA SE ELIMINIŠE MALIGNO DJELOVANJE DRUGIH AKTERA U REGIONU

Uloga NATO i EU na prostorima Zapadnog Balkana je naglašenija nego ranije, kako u političkom, tako i sigurnosnom smislu, kaže za UPA portal šef odsjeka za međunarodne odnose i evropske studije Internacionalnog Burch univerzitet u Sarajevu i bivši vojni predstavnik BiH pri NATO Alija Kožljak.

“Aktuelni sigurnosni izazovi direktno testiraju relevantnost NATO-a kao ključne sigurnosne alijanse, a političko jedinstvo EU dodatno motiviše države regiona da što prije ispune uslove za članstvo u pomenutim organizacijama. Dodatnu signifikantnost čini i to što ove dvije organizacije imaju i mandat Vijeća sigurnosti UN da osiguraju mir i stabilnost u regionu, počevši od EU misije ALTEA u BiH, NATO misije KFOR na Kosovu, uloge NATO-a u BiH, ali i činjenice da su Hrvatska, Crna Gora, Sejverna Makedonija i Albanija već članice Alijanse, a Bosna i Hercegovina je službeno iskazala svoje aspirantske ambicije, te aktivirala Akcioni plan za članstvo. U okolnostima kada je region linija fronta između Istoka i Zapada, tj. kada je bastion evropske odbrane, bar kada se uzmu u obzir institucionalni stavovi, onda i NATO i EU imaju interes više nego ikada prije da se eliminiše maligno djelovanje drugih aktera u regionu, odnosno da se ovo područje što prije u potpunosti integrira u evroatlantske asocijacije. Svaka kriza je ujedno i prilika. Ako je skandinavske države ne žele propustiti, zašto bi to onda Zapadni Balkan radio? Države regiona i geografski i politički pripadaju Evropi, tako da se ova prilika i treba iskoristiti da se to konačno i materijalizuje”, jasan je Kožljak.

U okolnostima kada je region linija fronta između Istoka i Zapada, tj. kada je bastion evropske odbrane, bar kada se uzmu u obzir institucionalni stavovi, onda i NATO i EU imaju interes više nego ikada prije da se eliminiše maligno djelovanje drugih aktera u regionu, odnosno da se ovo područje što prije u potpunosti integrira u evroatlantske asocijacije. Svaka kriza je ujedno i prilika. Ako je skandinavske države ne žele propustiti, zašto bi to onda Zapadni Balkan radio? Države regiona i geografski i politički pripadaju Evropi, tako da se ova prilika i treba iskoristiti da se to konačno i materijalizuje”

DUŽE TRAJANJE SUKOBA ĆE EKONOMSKI SLOMITI RUSIJU

Posmatrajući iz političke i sigurnosne perspektive, kako navodi, Evropa definitivno nije ista kao što je bila samo prije nekoliko mjeseci. Na pitanje koliko je ruska agresija na Ukrajinu uticala na sigurnosnu i političku situaciju u Evropi, Kožljak navodi da ovaj rat značajno mijenja evropsku sigurnosnu strukturu, ali se u velikoj mjeri mijenja i politički balans, što nagovještava i kreiranje novog svjetskog poretka.

“Prvo, ruska agresija je, kao nikada ništa prije toga, ujedinila evropske nacije, koje su čvrsto odlučile da podrže Ukrajinu, te izoluju Rusku Federaciju, predstavljajući je kao sigurnosnu prijetnju cijelom kontinentu. Rusija će, bez trijumfa u Ukrajini, vjerovatno oslabiti svoju moć, a time i uticaj regionalno, pa i globano. Duže trajanje oružanog sukoba, zajedno sa sankcijama i drugim mjerama će ekonomski slomiti Rusiju, te joj time dodatno otežati geo-političku poziciju. Na promjenu evropske sigurnosne strukture direktno utiče i isključenje Ruske Federacije iz brojnih međunarodnih asocijacija, uključujući Vijeće Evrope, Vijeće za ljudska prava UN, te  izolovanje u UN, što jasno govori o novom odnosu snaga na regionalnoj i globalnoj političkoj sceni. Sve navedeno će dotano biti naglašeno ulaskom Švedske i Finske u NATO, čineći političku, sigurnosnu i vojnu poziciju Ruske Federacije dosta nepovoljnojiom”, pojašnjava Kožljak.

PUTINU REGION OD IZUZETNOG ZNAČAJA

Prema njegovim riječima, Zapadni Balkan ni ranije kroz istoriju nije bio imun na turbulencije u okruženju, tako da se i najnoviji ratni sukob u Ukrajini neminovno posmatra u direktnoj međuzavisnosti sa dešavanjima u regionu.

“Aktuelno, kao i prethodna sukobljavanja velikih sila nezaobilazno obuhvataju upravo  Zapadni Balkan. Jedan od ključnih razloga je nedovršeni proces integrisanja, tako da se zapadni i istočni interes direktno sukobljavaju upravo ovdje, pri čemu i jedni i drugi pokušavaju ispoljiti svoj uticaj, odnosno uključiti Zapadni Balkan u svoje sfere organizovanja i djelovanja. Prethodne decenije su jasno demonstrirale šta znači odsustvo fokusa, ali i jedinstva Zapada po pitanju integrisanja regiona u evroatlantske asocijacije, što su iskoristili drugi akteri, uključujući Rusiju, vješto pronalazeći pomagače u državama, u kojima se pokazalo korisnim manipulisati emocijama i tzv. tradicionalnim bratskim odnosima”, kaže Kožljak.

U takvim okolnostima, kako dodaje sagovornik portala UPA, podrivanje domaćih institucija i izazivanje nestabilnosti su metodi, koje je Ruska Federacija koristila u regionu za prevenciju evroatlantskih integracija, čak i prije agresije na Ukrajinu.

“Sada, kada Putin ne uspijeva da ostvari svoje strateške ciljeve u Ukrajini, kada je poprilično izolovan na međunarodnom planu, prostor Zapadnog Balkana mu je od izuzetnog značaja. Prvo, proaktivnim djelovanjem njegovih pomagača u regionu, kreira se percepcija nesigurnosti, čime se tupi oštrica Zapada. Drugo, eksploatišući ostvareni uticaj u pojedinim državama, kreiraju se platforme konstantne nestabilnosti, čime se nastoji dugoročnije spriječiti daljnje širenje NATO-a. Navedeno jasno sugeriše da bi ovo područje moglo biti ponovo uvučeno u otvorene sukobe, a naznake tome su intenziviranje hibridnog ratovanja u regionu. U kontekstu pomenutog, vrlo je važno kako će se ponašati Srbija i predsjednik Vučić, tj. da li će se u potpunosti opredijeliti za evropske integracije i osnažiti saradnju u regionu, time oslabiti proruske destruktivne snage, ili će i dalje ‘sjediti na dvije stolice’ i pružati nadu alternativama evroatlantskih integracija, a to su nestabilnost i sukobi. Evropski autoriteti su intenzivirali interakciju sa Vučićem upravo da eliminišu pomenutu neželjenu alternativu”, objašnjava Kožljak.

“Prethodne decenije su jasno demonstrirale šta znači odsustvo fokusa, ali i jedinstva Zapada po pitanju integrisanja regiona u evroatlantske asocijacije, što su iskoristili drugi akteri, uključujući Rusiju, vješto pronalazeći pomagače u državama, u kojima se pokazalo korisnim manipulisati emocijama i tzv. tradicionalnim bratskim odnosima”