ŠVERC KOKAINA DOMINANTNA AKTIVNOST KRIMINALNIH GRUPA U CRNOJ GORI

U Crnoj Gori je djeluje 10 visokorizičnih organizovanih kriminalnih grupa, od kojih najveći broj ima preko 30 članova. Dominantna kriminalna aktivnost organizovanih kriminalnih grupa sa područja Crne Gore je krijumčarenje narkotika, prvenstvo kokaina na međunarodnom nivou, navodi se u Procjeni opasnosti od teškog i organizovanog kriminala u Crnoj Gori (SOCTA 2021), koja je objavljena na sajtu Vlade.

U odnosu na prethodni izvještaj SOCTA 2017 registrovana je jedna kriminalna grupa manje. Usljed kontinuiranog jačanja različitih segmenata djelovanja OKG, koji su jednim dijelom uzrokovani i priključivanjem manjih kriminalnih grupa zaduženih za realizaciju specifičnih kriminalnih aktivnosti, može se zaključiti da je struktura organizovanih kriminalnih zasnovana na izraženim ulogama vođa i visokopozicioniranih članova, jasnoj podjeli zadataka, specijalizaciji za sprovođenje određenih kriminalnih aktivnosti i poštovanju pravila unutrašnje discipline.

“Strukturu većeg broja organizovanih kriminalnih grupa koje djeluju na području Crne Gore karakteriše čvrsto jezgro, sastavljeno od pojedinaca, povezanih porodičnim ili dugogodišnjim prijateljskim vezama, oko kojih je raspoređen krug stalnih članova, pri čemu ove segmente unutrašnje strukture karakteriše dugogodišnje iskustvo u
sprovođenju kriminalnih aktivnosti na transnacionalnom nivou”, ističe se u izvještaju.

Poseban segment, naglašava se, strukture predstavljaju različite ćelije, odnosno ogranci, koji su u pojedinim slučajevima specijalizovani za sprovođenje konkretnih kriminalnih aktivnosti, npr. organizacija krijumčarenja narkotika ili organizacija ubistava, a koje su pozicionirane na ključnim tačkama sprovođenja kriminalnih aktivnosti u Crnoj Gori i inostranstvu.

“I pored brojnih aktivnosti organa za sprovođenje zakona koje su rezultirale procesuiranjem i lišenjem slobode vođa i visokopozicioniranih članova organizovanih kriminalnih grupa, registrovan je trend konstantnog jačanja njihove unutrašnje strukture, kroz kontinuirano angažovanje novih članova i čvršće uvezivanje sa regionalnim i transnacionalnim kriminalnim strukturama. Ustanove za izvršenje krivičnih sankcija u kojima već borave vođe i visokopozicionirani članovi organizovanih kriminalnih grupa i dalje predstavljaju ključni „regrutni centar“ za nove članove, kroz metode pružanja zaštite, angažovanja advokata, različite oblike finansijske podrške i brojne druge pogodnosti, te obezbjeđuju angažman novih članova”, piše u izvještaju SOCTA 2021.

Situaciju na kriminalnom tržištu i dalje karakteriše trend krijumčarenja narkotika kao ključne kriminalne aktivnosti koju sprovode organizovane kriminalne grupe iz Crne Gore, a evidentno je sve veće učešće kriminalnih struktura iz Crne Gore u transkontinentalnim aktivnostima i visok stepen prilagodljivosti potrebama tržišta kroz korišćenje novih metoda i prilagođavanje promjenama u legislativi i tehničko – tehnoloških dostignućima.

“Crna Gora i dalje ostaje tranzitna zemalja za krijumčarenje svih vrsta narkotika, gdje u jednom dijelu nijesu uključene organizovane kriminalne grupe iz Crne Gore, dok za krijumčarenje narkotika na transkontinentalnom nivou i distribuciju na evropskom tržištu organizovane kriminalne grupe iz Crne Gore imaju značajnu ulogu”, navodi se između ostalog.

Kokain
Organizovane kriminalne grupe iz Crne Gore, u saradnji sa istim ili sličnim kriminalnim strukturama iz zemalja regiona, znatno su ojačale svoje kapacitete za sprovođenje krijumčarskih operacija na transkontinentalnom nivou, kako kroz jačanje saradničke baze, tako i kroz uspostavljanje dominantne uloge na pojedinim segmentima krijumčarskih i distributivnih ruta.

“Iako su registrovane zaplijene rekordnih količina kokaina koje su se krijumčarile posredstvom Luke Bar, sve intenzivnije aktivnosti organa za sprovođenje zakona, kao i složenost samih krijumčarskih operacija, može se konstatovati da se aktivnosti krijumčarenja kokaina ne odvijaju preko teritorije Crne Gore, koja ne predstavlja ključnu ulaznu tačku za region Zapadnog Balkana. Balkanski kartel je znatno intenzivirao svoje aktivnosti ne samo u dijelu povećanja količine kokaina koji se krijumčari, već i u odnosu na uspostavljanje čvrstih distributivnih mreža na području više zemalja Zapadne i Centralne Evrope, gdje se i regrutuju lica sa područja Crne Gore i zemalja regiona”, navodi se.

Heroin

Promjena modusa krijumčarenja na globalnom nivou i sve češće korišćenje pomorskih krijumčarskih ruta sa krajnjim odredištima u lukama zemalja Zapadne Evrope, su u značajnoj mjeri izuzele teritoriju Crne Gore sa mape frekventnih krijumčarskih ruta.

“Nijesu registrovane promjene u cijeni heroina koji je namijenjen uličnoj distribuciji, pri čemu treba naglasiti da nije registrovan ni trend povećanja broja korisnika, gdje dominantnu populaciji čine dugogodišnji zavisnici koji su i sami
uključeni u distributivne mreže”, piše u izvještaju.

Visokorizične organizovane kriminalne grupe

Struktura visokorizičnih organizovanih kriminalnih grupa ostala je relativno čvrsta, te je kao takva zasnovana na jasnom hijerarhijskom ustrojstvu, sa izraženim ulogama vođa i ključnih članova, sa više ćelija odnosno ogranaka, koji svoje sjedište imaju i van granica Crne Gore, jasnoj podjeli zadataka, specijalizaciji za sprovođenje određenih kriminalnih aktivnosti i poštovanju pravila unutrašnje discipline i strateškom opredjeljenu ka primjeni nasilja.

“Registrovan je trend konstantnog jačanja njihove unutrašnje strukture kroz kontinuirano angažovanje novih članova i čvršće uvezivanje sa regionalnim i transnacionalnim kriminalnim strukturama. Dominantna kriminalna aktivnost organizovanih kriminalnih grupa sa područja Crne Gore i dalje je krijumčarenje narkotika, prvenstvo kokaina na međunarodnom nivou”, ističe se.

Najveći stepen društvene opasnosti, piše u izvještaju, prouzrokovan je strateškim usmjerenjem organizovanih kriminalnih grupa baziranim na eliminisanju konkurencije i uspostavljanu monopolskog i dominantnog polažaja na kriminalnom tržištu, što je determinisalo i jedan od ključnih segmenata djelovanja organizovanih kriminalnih grupa – upotreba nasilja i izvršenje ubistava.

“Eskalacija sukoba uslovila je promjenu modusa djelovanja u pogledu odabira meta bez obzira na njihovu poziciju i ulogu u grupi, primjenu najbrutalnijih metoda prilikom izvršenja krivičnih djela na štetu članova suprotstavljenih
organizovanih kriminalnih grupa, kao i upotrebu eksplozivnih naprava jake razorne moći, uz konstantan rizik po ličnu i imovinsku sigurnost građana”, stoji u izvještaju.

Krijumčarenje akciznih roba – duvana i duvanskih proizvoda

U Crnoj Gori, kao u Evropskoj uniji i u zemljama regiona, sve je više izražena problematika krijumčarenja i nedozvoljene trgovine akciznim robama, prije svega cigaretama, a procjenjuje je da naša zemlja svake godine gubi između 15-20 miliona eura zbog sivog tržišta cigareta što je 30odsto vrijednosti ukupnog legalnog tržišta duvanskih proizvoda.

“U Crnoj Gori krijumčarenjem se bave organizovane kriminalne grupe koje su uključene i u druge kriminalne aktivnosti – krijumčarenje narkotika, grupacije blisko povezanih lica, kao i pojedinci. U cilju sprovođenja i prikrivanja ovih kriminalnih aktivnosti, koriste se i koruptivna krivična djela, a mete korupcije su pripadnici Uprave policije i Uprave carina, i to službenici koji su pozicionirani na srednjem i nižem nivou”, ističe se u izvještaju SOCTA-e.

Značajnoj ekspanziji krijumčarenja cigareta doprinose velike razlike u cijeni duvanskih proizvoda u zemljama regiona, kao i u odnosu na zemlje Evropske unije.

Pranje novca

Pranje novca omogućava OKG da inkorporiraju imovinsku korist stečenu kriminalnim aktivnostima u legalne ekonomske tokove. Način na koji se vrši pranje novca uveliko varira zavisno od nivoa stručnosti samih članova OKG, kao i od učestalosti i obima kriminalne aktivnosti.

“Na globalnom nivou registrovano je postojanje privrednih subjekata tzv. provajdera za pranje novca, a čije usluge koriste organizovane kriminalne grupe. Kada je riječ o gotovom novcu, on i dalje ostaje samo jedna od karika u nelegalnim tokovima, najčešće prokrijumčaren od strane kurira, ali sve više i kroz poštanske, paketne pošiljke. Pranje novca putem građevinskih djelatnosti i poslova sa nekretninama i dalje je visokorizična oblast, jer i dalje relativno lako može apsorbovati velike količine kapitala. Kada je riječ o pranju novca u Crnoj Gori, kao sektori koji su posebno ranjivi, prepoznati su: bankarski sektor, sektor tržišta nekretnina, sektor igara na sreću i sektor tržišta kapitala”, navodi se.

Terorizam i vjerski ekstremizam

Crna Gora se, kao i druge države u regionu i šire, već duži vremenski period susreće sa pojavom da na njenoj teritoriji egzistiraju lica sa radikalnim vjerskim i drugim uvjerenjima.

“Osim pojedinaca, u Crnoj Gori i dalje djeluje nekoliko selafijskih grupa, koje se nalaze na različitim nivoima radikalizacije, a činjenica koja posebno zabrinjava je prisustvo povratnika- boraca sa stranih ratišta i podržavaoca terorističkih organizacija poput ISIL/DAESH-a. Registrovano je povećanje broja ove kategorije lica prvenstveno zbog spoljnjeg uticaja odnosno kontinuiranog propagandnog djelovanja radikalnih vjerskih propovjednika, grupa i pojedinaca iz regiona”, naglašava se.

Pored vjerskih okupljanja koja su korišćena za indoktrinaciju, veliku ulogu u ovom procesu je imala i savremena komunikaciona i informaciona tehnologija.

“Za sada nije registrovano postojanje regrutnih centara ili mjesta u kojima se realizuju aktivnosti uvezi sa planiranjem i izvršenjem krivičnih djela iz oblasti terorizma. I dalje se uočava međunarodna komponenta u aktivnostima pripadnika ovih grupa i njihova fokusiranost na pokušaje širenja radikalnih ideologija prevashodno na mlađu populaciju, kao i nastavak radikalizacije pripadnika RAE populacije”, piše između ostalog u izvještaju SOCTA.