RAZGOVARALI SMO SA FORENZIČARIMA: NAČIN PRIKUPLJANJA DOKAZA JE KLJUČAN

Kada se desi neki zločin, najveću pomoć za njegovom rasvjetljavanju rade upravo forenzičari. Iz Agencije za forenzička ispitivanja Bosne i Hercegovine za UPA portal objašnjavaju šta se sve istražuje u Agenciji, koliko nauka i laboratorijske analize pomažu u rješavanju svih vrsta zločina…

Forenzička DNK analiza podrazumijeva niz koraka i tehnika kojima je finalni cilj identifikacija osoba, a sve se bazira na anlizi DNK molekula tj. njenog malog segmenta, koji je jedinstven za svaku osobu, izuzev jednojajčanih blizanaca. Kako pojašnjavaju iz Agencije, forenzička DNK analiza počiva na povezivanju bioloških tragova sa mjesta zločina sa određeno osobom, koja može biti ili žrtva ili osumnjičeni.

“Zbog toga je način izuzimanja bioloških tragova (krvi, sperme, epitela itd.), bilo na mjestu zločina ili u laboratoriju sa dostvaljenih predmeta, od osnovnog značaja za daljnji tok DNK analize. Tu se posebna pažnja posvećuje načinu prikupljanja, kako ne bi došlo do kontamincije bioloških tragova, zatim načinu pakovanja i transporta, kako bi prikupljeni tragovi bili adekvatno sačuvani do trenutka analize i sl. U laboratoriji se iz dostavljenih uzoraka nizom tehnika izoluje DNK, te se generiše DNK profil koji se poredi sa referentnim DNK profilima žrve ili osumnjičenog, a koji su dobijeni iz bioloških tragova izuzetih od tih osoba. Kada se primjeti veza između nekog traga i potencijalnog donora pristupa se statističkoj obradi rezultata koja određuje jačinu dokaza koji imate”, navode iz Agnecije.

Dužina čekanja nalaza ne može se odrediti dužinom trajanja same DNK analize.

“DNK analiza je konkretan niz koraka, koji u prosjeku može biti gotova u roku od 3-5 dana, a ovisi od broja tragova i mogućnosti da neke tragove trebamo ponoviti ili uraditi drugom metodom. Međutim, dužina čekanja nalaza zavisi od dosta faktora, kao što je broj naredbi koje su već prethodno pristigle u laboratoriju, broj uzoraka unutra jedne naredbe koji široko varira, zatim broja zaposlenih, a u proteklom periodu, za vrijeme pandemije, bio je jako otežan i proces nabavke reagenasa, te je iz svih tih razloga, predvidivih i nepredvidivih, nemoguće dati određeni period za koji je nalaz gotov.  U skladu sa dosadašnjim iskustvom i pod idealnim uslovima, tokom godine smo u mogućnosti da uradimo preko 100 slučajeva, a broj uzoraka u njima, a samim tim i analiza, broji se u hiljadama”, ističu iz Agencije.

U laboratoriji za vještačenje foto i video materijala Agencije za forenzička ispitivanja i vještačenja ne vrši se izrada foto robota. Laboratorija posjeduje specijalizovane forenzičke softvere koji se koriste za forenzičku analizu foto i video materijala. Ovi softveri se koriste u velikom broju forenzičkih laboratorija i omogućavaju rad na različitim formatima videa i fotografija bez izmjena na originalu.

“U Laboratoriji za vještačenje foto i video materijala se vrše specifična vještačenja i analize u oblastima: Pobolјšanje zamračenih scena i jačine osvjetlјenosti, korigovanje kontrasta i perspektive gledanja (npr. kod tablica automobila); Mogućnost korigovanja zamućenosti slika ili video materijala; Pobolјšanje detalјa slike i izdvajanje želјenog okvira (frejma) iz video snimaka; Mogućnost izrade foto-dokumentacije od izdvojenih fotografija; Mogućnost mjerenja visine lica ili predmeta u prostoru; Mogućnost provjere autentičnosti fotografije odnosno da li je na istoj vršena određena manipulacija”, navode sagovornici UPA portala.

Laboratorija za hemijsko – toksikološka vještačenja je krajem 2018. godine opremljena mjernom instrumentacijom potrebnom za rad.

“U periodu do 2022. uslijedile su aktivnosti na uspostavljanju metoda rada u skladu sa tehničkim mogućnostima. U Laboratoriji za hemijsko-toksikološka ispitivanja i vještačenja trenutno se vrši kvantitativno određivanje alkohola etanola u biološkim uzorcima humanog porijekla pomoću HSGC-FID instrumentalnog sistema. U narednom periodu planirano je postavljanje metoda za kvalitativnu i kvantitativnu analizu bioloških uzoraka humanog porijekla na sadržaj droga i psihoaktivnih supstanci u skladu sa internacionalnim preporukama i standardima iz područja forenzične toksikologije”, kažu iz Agnecije.

Laboratorija za vještačenje glasa i audio-zapisa je jedina laboratorija ovog tipa u Bosni i Hercegovini.

“U mogućnosti je zaprimanja i analize audio-snimaka na različitim vrstama medija (optički mediji, kasete, USB, razne vrste memorija) i u raznim formatima audio-zapisa. U laboratoriji rade vještaci tehničke i lingvističke struke. U ovoj laboratoriji se vrše forenzičke analize – vještačenja: Identifikacija/eliminacija govornika na osnovu spornog i nespornog snimka glasa. Koristi se profesionalna oprema koja omogućava auditornu (lingvističku) i instrumentalnu (pitch i formant) analizu; Filtriranje/pročišćavanje audio-snimaka, uz korišćenje profesionalne opreme za suzbijanje buke i poboljšanje govornog signala u cilju bolje razumljivosti i djelimično/potpuno uklanjanje različitih vrsta šumova; U procesu uspostavljanja je procjena autentičnosti audio-snimaka koja se vrši u cilju provjere/ispitivanja audio-snimaka, kada postoji sumnja da je došlo do određene manipulacije na snimcima (presnimavanje, isjecanje, ubacivanje dijela snimka)”, objašnjavaju iz Agencije.